İki ülke yıllardır süregelen bir çatışma halinde. Azerbaycan-Ermenistan sınır hattında bulunan Azerbaycan’a bağlı Tovuz şehrinde çatışma çıktı.
Ermenistan ordusu 12 Temmuz 2020’de sınırın Tovuz bölgesinde Azerbaycan mevzilerine top atışları da dahil saldırı girişiminde bulundu. Azerbaycan ordusunun karşılık vermesi üzerine iki ülkede kayıp verdi.
İşte iki ülke arasında yaşananların tarihsel arka planı…
Azerbaycan ile Ermenistan arasında yaşanan çatışmalar uzun yıllar öncesine dayanıyor
İki ülke arasında çözülemeyen sorun olan Dağlık Karabağ, Sovyetler Birliği’nin dağılması üzerine Ermenistan’ın o bölgede hak iddia etmesi ile başladı
Bu hak iddiası üzerine Ermenistan, Karabağ’daki yerleşim yerlerini işgal ederek bölgedeki halkı göçe zorladı.
Ermenistan’ın yaptığı zulümlerin zirvesi ise 26 Şubat 1992 yılında Karabağ’ın Hocalı kentinde yaptığı katliam oldu.
Katliamda 33 çocuk, 106’sı kadın toplam 335 kişi katledildi. Bu katliamda 150 kişi de kayboldu.
Bu katliam sonrası Azerbaycan’da yönetim değişikliği yaşandı.
Azerbaycan’ın 1. Cumhurbaşkanı Ayaz Mutallibov istifa etti. Yerine ise Azerbaycan Halk Cephesi iktidara geldi.
Temmuz 1992 seçimleriyle başa geçen Ebulfez Elçibey, ilk olarak Azerbaycan’ı Birleşik Devletler Topluluğu’ndan çıkardı. Elçibey iktidara gelir gelmez Karabağ problemini tekrar AGİK’in (Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Konferansı) gündemine taşıdı.
Uluslararası alanda elde edilen olumlu sonuçlara rağmen, Ermeniler sağlanan ateşkesi ihlal ederek, her geçen gün Karabağ’ın etrafındaki Azerbaycan topraklarını işgal etmeye devam etti.
Rusya’nın girişimiyle 19 Eylül 1992’de Soçi’de taraflar bir araya geldi. Ateşkes görüşmeleri Erivan’ın Karabağ ve Nahçıvan’a tekrar saldırmasıyla sonuçsuz kaldı.
Elçibey yönetimi, BM, AGİK gibi kurumlar nezdinde girişimlerde bulundu. BM Güvenlik Konseyi, Karabağ sorunu hakkında 31 Temmuz 1993 tarih ve 853 sayılı bir karar aldı.
Bu kararda Karabağ’ın Azerbaycan’a ait olduğu ve Ermeni kuvvetlerinin işgal ettikleri toprakları derhal terk etmeleri gerektiği
Azerbaycan’da Karabağ savaşının getirmiş olduğu kaygan siyasi zemin, Elçibey yönetiminin çok fazla iktidarda kalmasına imkan tanımadı.
Haziran 1993’de, Gence’de gerçekleşen darbe sonucu Azerbaycan’da Elçibey dönemi sona erdi. Darbe sonrası Nahçıvan’dan Bakü’ye davet edilen Haydar Aliyev, Azerbaycan devlet başkanlığına getirildi.
1993 yılında iktidara gelen Aliyev, işbaşına gelir gelmez Azerbaycan’ı tekrar BDT’ye sokmanın yanı sıra acilen savaşı durdurmak yolunu seçti.
Azerbaycan’ın bir ordusunun bulunmaması, çeşitli milis kuvvetleriyle kendisini savunması sorununa, siyasi istikrarsızlık probleminin de eklenmesiyle, 1993 yılında Azerbaycan topraklarının %20’si Ermenistan tarafından işgal edilmiş oldu.
1988-1994 savalarında, toplam 32 binden fazla sivil Azerbaycan vatandaşı, 16 bin civarında da Azerbaycan askeri öldürüldü.
12 Mayıs 1994’te ateşkes imzalanmasını sağlayan Aliyev, kısa sürede iç siyasette de istikrarı sağlayarak, Karabağ sorununun çözümüne yöneldi.
Aliyev, AGİT ve diğer uluslararası güçler nezdinde girişimlerde bulundu. Ermenistan’ın sürekli karar değiştirmesi ve BM’ye üye ülkelerin durumu ciddiye almaması üzerine bir netice çıkmadı
2005 yılından itibaren Karabağ sorunu ile ilgili, Azerbaycan açısından bazı olumlu gelişmeler oldu.
İlk olarak Ermenistan, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi”nin aldığı kararda, ilk defa saldırgan bir devlet, olarak nitelendirildi
İkincisi ise 14 Mart 2008 tarihli “Azerbaycan’ın İşgal Edilmiş Topraklarının Durumu”na ilişkin BM kararı ve Avrupa Parlamentosu’nun 21 Mayıs 2010 tarihli kararıdır.
Bu karara göre, Dağlık Karabağ çevresindeki 7 yer Ermeni işgal güçleri tarafından boşaltılacaktı
Üçüncüsü ise 14 Mart 2008 tarihli “Azerbaycan’ın İşgal Edilmiş Topraklarının Durumu’na ilişkin BM Kararı”dır. Söz konusu kararlar, Azerbaycan’ın uluslararası kamuoyundaki başarısını göstermektedir
Tüm bu gelişmelere rağmen, Karabağ ve Ermenilerin işgal ettiği diğer Azerbaycan toprakları, günümüzde hala işgal altında kalmaya devam etmektedir.
insert_photo
insert_photo
insert_photo
Yorumlar