Kaza sonrası Cumhurbaşkanı Reisi ve İranlı yetkililerin naaşlarını böyle taşıdılar

Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ile Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın yanı sıra Tebriz Valisi Malik Rahmeti ve İran lideri Hamaney'in Tebriz Temsilcisi Muhammed Ali Al-i Haşim'in de aralarında yer aldığı 9 kişi dün akşam saatlerinde meydana gelen helikopter kazasında hayatını kaybetti.

Enkazdan böyle çıkarttılar
Olumsuz hava koşulları nedeniyle meydana geldiği iddia edilen kazada helikopterin küle döndüğü görüntüler servis edilirken, bölgeden gelen bir görüntü daha büyük ses getirdi.

Servis edilen videoda, kurtarma ekiplerinin Cumhurbaşkanı Reisi ve İranlı yetkililerin naaşlarını, helikopterin enkazından çıkarttığı anlar yer aldı.

Kabine acil olarak toplandı
İran'da Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin öldüğünün devlet televizyonundan duyurulmasıyla, gözler Tahran'a çevrildi. Tasnim haber ajansı, Tahran'da kabinenin acil şekilde toplandığını bildirdi. Tahran'da acil şekilde toplanan kabineden OHAL kararı çıktı.

İran'da 5 gün yas ilan edildi
İran lideri Ayetullah Ali Hamaney, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve heyetinde bulunan kişilerin helikopter kazasında hayatını kaybetmesi ülkede 5 gün yas ilan edildiğini duyurdu.

İran'da borsa kapatıldı
Yaşanan olay üzerine İran'da borsanın kapalı olacağı açıklandı. Yetkililer, sonraki günlere dair nasıl bir yol izleneceğine ilişkin yeni bir açıklamanın yapılacağını söylüyor. Pazar günü kaza haberinin duyulmasıyla İran riyali ABD doları karşısında değer kaybetmişti.

Baraj açılışı için Azerbaycan'daydı
AP News'un haberine göre Reisi, İran'ın Doğu Azerbaycan eyaletinde seyahat ediyordu. Devlet televizyonu olayın İran'ın başkenti Tahran'ın yaklaşık 600 kilometre kuzeybatısında, Azerbaycan sınırındaki Jolfa kenti yakınlarında meydana geldiğini söyledi. Devlet televizyonu, kurtarma ekiplerinin bölgeye ulaşmaya çalıştıklarını ancak bölgedeki kötü hava koşulları nedeniyle engellendiklerini aktardı. Bölgede şiddetli yağmur ve biraz da rüzgâr olduğu belirtildi. Reisi pazar günü erken saatlerde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile birlikte bir barajın açılışını yapmak üzere Azerbaycan'da bulunuyordu. 

İran’ın Doğu Azerbaycan Valiliği, Cumhurbaşkanı Reisi’yi taşıyan helikopter kazasıyla ilgili henüz olası ölü ve yaralılar hakkında bilgi veremeyeceklerini açıkladı.

ABD'nin yaptırım listesindeydi
Reisi, siyasi tutukluların idam edilmesinde ve 2009'daki sosyal çalkantıların bastırılmasında oynadığı iddia edilen rol nedeniyle Kasım 2019'da ABD tarafından yaptırım listesine alındı.

İbrahim Reisi'nin ismi, Hamaney sonrasında ülke liderliği makamına oturması muhtemel adayların arasında bulunuyordu.

İbrahim Reisi kimdir?
4 Kasım 1960'ta İran'ın kuzey doğusundaki Meşhed kentinde doğan Seyyid İbrahim Reisi, eğitimini Şii İslam'ın entellektüel merkezi kabul edilen Kum'da tamamladı. 1975'te Şah Rıza Pehlevi'nin yönetimine karşı hoşnutsuzluğun arttığı dönemlerde ülkenin önde gelen İran din alimleriyle bu kentte toplantılara katıldı, İran devriminin mimarı Humeyni'nin devrim fikri ve özellikle devlet politikası ve yönetiminin din alimlerinin gözetimin olması gerektiği görüşünden etkilendi.

İdare ve hukuk alanına yönelen Reisi 1985'te Tahran savcı yardımcılığı görevine yükseldi. Kariyerini iç muhalfetle mücadeleye adayan Reisi 1988 İran-Irak Savaşı'nın ardından Humeyni tarafından oluşturulan ve siyasi idamları gerçekleştiren Ölüm Komitesi'nde yer aldı. Bu görevi nedeniyle muhalifler arasında katliam Ayetullah olarak anılıyor.

Reisi 1989-1994 tarihleri arasında Tahran savcısı,1994-2004 tarihleri arasında Din Adamları Özel Mahkemesi'nde başsavcısı ve 2004-2014 tarihleri arasında da Yargıtay Birinci Hakimi olarak görev yaptı. 2009 cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından yaşanan eylemlerin bastırılmasında önmli rol oynayan Reisi 2016 yılında Ayetullah Hamaney tarafından ülkenin en büyük vakfı olan Astan-ı Kuds-i Rezerv'inin başına getirildi. Reisi'ye önemli nüfuz kazandıran bu görevde milyarlarca dolarlık servetin yönetimini üstlendi.

Ülke yönetimindeki yüksek kademesine rağmen yolsuzlukla mücadele konusunda sert çıkışlar yapan Reisi 2017'deki cumhurbaşkanlığı seçiminde Hasan Ruhani'ye karşı aday oldu ancak seçimi kaybetti. Reis'nin o seçimde oyların yüzde 38'ini almasının popülist söyleminin halkın desteğini aldığının işareti olarak görüldü.

İbrahim Reisi 2019'da Yargı Erki Başkanı oldu. Göreve gelir gelmez hükümet yetkilileri ve önde gelen iş insanlarına karşı yolsuzluk davaları açan Reisi, eski Ruhani hükümetine yönelik eleştirilerini de sürdürdü. Dün yapılan seçimlerde eski cumhurbaşkanı ve eski meclis başkanı gibi isimlerin adaylığının veto edilmesiyle önü açılan Reisi ülkenin yeni cumhurbaşkanı oldu. 2021'de göreve gelen Reisi, ülkenin lideri Ayetullah Ali Hamaney sonrasında Devrim Rehberliği makamına oturması muhtemel isimlerin başında geliyor.

Hüseyin Emir Abdullahiyan kimdir?
Muhafazakar kimliğiyle tanınan Hüseyin Emir Abdullahiyan, 1964 yılında İran'ın Simnan eyaletine bağlı Damgan kentinde doğdu. 1991 yılında Tahran Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun olan ve Farsça, Arapça ile İngilizce bilen Abdullahiyan, eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad döneminde bir süre Bahreyn Büyükelçisi olarak görev yaptı.

Daha sonra Ahmedinejad ve Hasan Ruhani dönemlerinde Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcılığı yapan Abdullahiyan, 3 yıl yardımcılığını da yaptığı eski Dışişleri Bakanı Cevad Zarif sonrası Ağustos 2021'de Dışişleri Bakanı oldu.

Abdullahiyan, Dışişleri Bakanlığı görevinden önce, son olarak Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf'ın Uluslararası İlişkilerden Sorumlu Özel Yardımcılığı görevini yürütüyordu. Abdullahiyan'ın Dışişleri Bakanlığı döneminde, İran, Tahran ile Riyad arasında yaşanan gerginliğin ardından 7 yıl sonra Suudi Arabistan ile Mart 2023'te diplomatik ilişkilerin yeniden başlatılması ve büyükelçiliklerin karşılıklı olarak açılması konusunda anlaşma sağlandı.

Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı geçici olarak görevi devralacak
İran Anayasası'nın 131'inci maddesi, cumhurbaşkanının ölümü halinde cumhurbaşkanının seçilememesi hallerinde, ülke liderinin (Ali Hamaney) atamasıyla, birinci cumhurbaşkanı yardımcısının cumhurbaşkanının yetki ve sorumluluklarını devralmasını öngörüyor.

Meclis başkanı, yargı erki başkanı ve birinci cumhurbaşkanı yardımcısından oluşan kurul, yani yasama, yürütme ve yargı başkanları, yeni bir cumhurbaşkanının en fazla 50 gün içerisinde seçilmesi için süreci düzenlemekle yükümlü.