için kaldı

Mücbir sebep hali nedir, hangi şartlarda uygulanır?

Mücbir sebep hali nedir, hangi şartlarda uygulanır? sorusu Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından Elazığ ve Malatya için 3 ay boyunca mücbir sebep hali ilan etmesiyle araştırılmaya başlandı. Peki Mücbir sebep hali nedir, hangi şartlarda uygulanır? Detaylar haberimizde…

Mücbir sebep hali nedir, hangi şartlarda uygulanır?
Son Güncelleme: 25 Ocak 2020 Cumartesi 16:45
25 Ocak 2020 Cumartesi 16:41

Mücbir sebep hali nedir, hangi şartlarda uygulanır? Elazığ ve Malatya’da meydana gelen depremde çok sayıda kişi hayatını kaybetti. Binlerce kişi de yaralandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından Elazığ ve Malatya için 3 ay boyunca mücbir sebep hali ilan etti. Peki, Mücbir sebep hali nedir, hangi şartlarda uygulanır? Sizin için araştırdık..

Mücbir sebep hali nedir?

Türk Dil Kurumu  Güncel Türkçe Sözlükte Mücbir Sebep; Herhangi bir kimse tarafından alınacak önlemlere karşı, önüne geçilmesi olanaksız, borcun yerine getirilmesine engel, borçlunun iradesi dışında beklenmedik olaylar olarak tanımlanmıştır.

Hukuk terimi olarak Mücbir sebep (force majeure, höhere Gewalt, fors major) tarafların belirli bir süreye bağlı olarak yerine getirmesi gereken ödev, yükümlülük veya borçlarını yerine getirmede iradesini geçici olarak ortadan kaldıran ve dıştan gelen fiili bir durumdur.

Mücbir sebep hali; tarafların iradesi dışında ortaya çıkan, önceden öngörülmesi ve önlenmesi mümkün olmayan, ödev, yükümlülük ve borçların veya bir sözleşmenin yerine getirilmesini engelleyen dışsal bir olay olarak ifade edilebilir.

Mücbir sebep hali hangi şartlarda uygulanır?

Vergi hukukunda mücbir sebep halleri, Vergi Usul Kanununun 13 üncü maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre mücbir sebepler;

Vergi ödevlerinden her hangi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk;

Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler;

Kişinin iradesi dışında vukua gelen mecburi gaybubetler;

Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısıyle defter ve vesikalarının elinden çıkmış bulunması, gibi hallerdir.

Mücbir sebebin hukuki sonuçları

Ödevler İçin Öngörülmüş Süreler-mücbir sebep

Vergi Usul Kanununun 15 inci maddesinde mücbir sebep halleri ile gecikme durumu düzenlenmiştir. Buna göre;

13 üncü maddede yazılı mücbir sebeplerden her hangi birinin bulunması halinde bu sebep ortadan kalkıncaya kadar süreler işlemez. Bu takdirde tarh zaman aşımı işlemiyen süreler kadar uzar.

Bu hükmün uygulanması için mücbir sebebin malûm olması veya ilgililer tarafından ispat veya tevsik edilmesi lâzımdır.

Maliye Bakanlığı, mücbir sebep sayılan haller nedeniyle; bölge, il, ilçe, mahal veya afete maruz kalanlar itibarıyla mücbir sebep hali ilân etmeye ve bu sürede vergi ödevlerinden yerine getirilemeyecek olanları tespit etmeye yetkilidir. Bu yetki vergi türleri ve işyerleri itibarıyla; beyannamelerin toplulaştırılması, yeni beyanname verme süreleri belirlenmesi ve beyanname verme zorunluluğunun kaldırılması şeklinde de kullanılabilir.

Mücbir sebep halleri-vergi cezası uygulaması

Vergi Usul Kanununun 373 üncü maddesi uyarınca; bu Kanunda yazılı mücbir sebeplerden herhangi birinin vukua geldiği malum ise veya tevsik ve ispat olunursa vergi cezası kesilmez.

Örneğin defter ve belgelerin ibraz edilmemesinin cezai müeyyideleri söz konusudur. Ancak bu ibraz edememe mücbir sebeplere dayanıyorsa, mesela sel felaketinde defter ve belgeler kaybolmuşsa, bu durumda ilgiliye defter ve belge ibraz etmeme nedeniyle ceza verilmesi söz konusu olmaz.

Mücbir sebep konusunda yargı kararları

“Mücbir sebep nedeniyle ithalat yapamadığını süresinde belgelendiremediği, esasen mücbir niteliğinde olduğu ileri sü- rülen durumun ortaya çıkışından önce kendiliğinden ithalat yapmaktan vazgeçtiği anlaşılan şirketin ithalat için yatırdığı teminatın idarece hazineye irat kaydedilmesınde mevzuata aykırılık bulunmadığı hk”, Danıştay 10.Dairesi Kararı, T.25.04.1983, E.1982/766, K.1983/972

“İtfaiye raporu ve mahkeme kararıyla yükümlünün belge ve kayıtlarının yanmış olduğu tespit edilirse ka- çakçılık cezası uygulanamayacağı hakkında..”, Danıştay 11.Dairesi Kararı, T.01.10.1997, E.1996/5683, K.1997/3149.

Yargıtay’a göre mücbir sebep hali: “Sanığın defter ve belgelerin ibrazına ilişkin sürenin bitimine bir gün kala yandıklarını savunması karşısında; yangın raporu ve tutanakta ne tür belgelerin yandığından bahsedilmemesi, şirkete ait defterlerin koğuş olarak kullanılan yerde bulundurulması, sanık tarafından hukuk mahkemelerinden usulüne uygun alınmış bir zayi belgesinin olmaması gözetilerek, yangının mahiyeti, defter ve belgelerin yanıp yanmadığı yöntemince araştırılarak sonucuna göre karar verilmelidir.”, Yargıtay 11. Ceza Dairesi, T.15.03.2010, E.2007/3959, K.2010/3134

“Vergi ödevlerinden birinin yerine getirilmesine engel olabilecek derecede ağır kaza ve ağır hastalık hallerinin mücbir sebep olarak kabulü gerekir. Mücbir sebepler vergi ödevlerinin yerine getirilmesine ilişkin süreleri keseceğinden, vergi ve ceza muhataplarının adlarına tarh olunan vergi ve kesilen cezalara karşı açacakları dava; dava açma sürelerini kesmeyip, dava açma mükellefin ödevlerinden sayılamayacağından, dava açma süresi hastalık veya sair mücbir sebepler halinde durmaz. Rahatsızlığı nedeniyle davasını bizzat açamayan davacı, davasını her zaman için tayin edeceği bir vekil vasıtasıyla süresinde açabilir.”, Danıştay 9.Dairesi Kararı, T.20.05.2008, E.2007/906, K.2008/2530

 

 

 

Bu içeriğimize de göz atabilirsiniz clear_all

Yorumlar