Kimler çakarlı araç kullanabilecek?

Bugünden itibaren başlayan çakar lamba kullanımına ilişkin yasağın ardından İstanbul polisi birçok noktada çakarlı araçlara yönelik uygulama başlattı. Belirtilen şartlara uymayan, usulsüz şekilde çakar lamba kullandıkları belirlenen sürücülere cezai işlem uygulanıyor. Belirlenen esaslara uymadığı tespit edilen araçlar trafikten men edilecek. Bununla birlikte yetkisiz sistemlerin kullanılmasına müsaade eden kamu görevlileri hakkında da gerekli işlemler tesis edilecek.

İçişleri Bakanlığı'nca, kamudan başlayarak özel araç sürücüleri dahil yetkisiz çakar kullanımı artık yasak. Bugünden itibaren kamuda, mahalli idarelerde, diğer meslek kuruluşları ve üniversitelerde üst yönetici, genel müdür, daire başkanı veya başka unvanlar ile görev yapan kamu görevlilerinin kullanımındaki araçlarda çakar olarak tabir edilen ışıklı uyarı işaretlerinin kullanımına izin verilmeyecek.

Karayolları Trafik Kanunu'nun 71'inci ve Karayolları Trafik Yönetmeliği'nin 141'inci maddesinde, acil durum ve zorunlu hallerde geçiş üstünlüğü verilen ambulans, itfaiye ile kolluk kuvvetleri araçları sıralanarak, bu üstünlüğün hangi durumlarda ve nasıl kullanılacağı belirlendi. Yayımlanan usul ve esaslar ile hangi araçların geçiş üstünlüğüne sahip olacağı, hangi şartlar oluştuğunda bu hakkın kullanılabileceği, yetkisiz kullanılması halinde ise uygulanacak yaptırımlar ile ışıklı ve sesli uyarı işaretlerinin ne şekilde olacağı net bir şekilde düzenlendi.

Buna göre, boyama şekilleri veya ayırım işaretleriyle geçiş üstünlüğüne sahip oldukları açıkça belli olan ambulans, itfaiye ve kolluk araçları ile güvenlik ve risk-tehdit değerlendirmesi kapsamında yayınlanan usul ve esasların ekinde bildirilen devletin en üst protokolü’nde bulunan makamların emirlerine ve zatlarına verilen araçlar ve bu makamların korumasından sorumlu koruma araçları çakar şeklinde tabir edilen ışıklı uyarı sistemlerini kullanabilecek. Bu araçlar dışında hiçbir araçta çakar olarak tabir edilen sesli uyarı işaretleri kesinlikle kullanılmayacak.

Geçiş üstünlüğü olan araçlar

Resmi ekip araçları görevli oldukları sürece ışıklı ve sesli uyarı işaretlerini kullanabilecekler. Geçiş üstünlüğüne olan araçlar şöyle:

Ambulans

İtfaiye

Kolluk Araçları

Kar ve Buz Mücadelesi araçları

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)

Kimler çakarlı lamba kullanabilecek?

Yeni düzenleme ile 'çakar lamba' kullanabilecek makamlar şöyle:

Cumhurbaşkanı

TBMM Başkanı

Cumhurbaşkanı Yardımcısı

TBMM'de en çok üyeye sahip birinci siyasi parti grubu başkanı

TBMM'de en çok üyeye sahip ikinci siyasi parti grubu başkanı

Eski Cumhurbaşkanları

Anayasa Mahkemesi Başkanı

Yargıtay Birinci Başkanı

Danıştay Başkanı

Sayıştay Başkanı

Kabine Üyeleri

TBMM Başkan Vekilleri

TBMM'de Grubu Bulunan Siyasi Partilerin Genel Başkanları

TBMM Üyeleri (TBMM Kurumsal Protokol Listesi Esas Alınır)

YÖK Başkanı

Genelkurmay Başkanı

Diyanet İşleri Başkanı

Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı

Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanı

TBMM Genel Sekreteri

Cumhurbaşkanı'na Doğrudan Bağlı Kurum Yöneticileri

(Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı, Savunma Sanayi Başkanı, Devlet Denetleme Kurulu Başkanı, MGK Genel Sekreteri, Strateji ve Bütçe Başkanı, İletişim Başkanı, CB Özel Kalem Müdürü, Devlet Arşivleri Başkanı, Milli Saraylar Başkanı)

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı

Danıştay Başsavcısı

Yüksek Seçim Kurulu Başkanı

Anayasa Mahkemesi Üyeleri

Bakan Yardımcılarımız

İl Valileri

Kuvvet Komutanları

Jandarma Genel Komutanı, Emniyet Genel Müdürü, Sahil Güvenlik Komutanı

Hakim ve Savcılar Kurulu Başkan Vekili

Makam araçları nasıl kullanacak?

Belirtilen makamların emir ve zatlarının kullanımındaki makam araçlarında, makam, araçta iken geçiş üstünlüğü hiçbir kısıtlamaya tabi olmaksızın kullanılacak. Makamla beraber hareket ettiği sürece; sesli ve ışıklı uyarı işaretini birlikte veya ayrı kullanabilecek. Makamın araçta olmadığı zaman ise; sadece zorunlu hallerde sesli ve ışıklı uyarı işaretini birlikte vermek şartı ile kullanacak.

Makam koruma araçları ise, makamla beraber hareket ettiği sürece hiçbir kısıtlamaya tabi olmaksızın sesli ve ışıklı uyarı işaretlerini kullanacaklar, ancak makama eşlik edilmediği zaman geçiş üstünlüğü hakkını kullanamayacaklar. Ayrıca, PolNet'ten yapılan araç tescil sorgusunda, söz konusu makam araçları için ekranda aracın her bölgesinde sesli ve ışıklı uyarı işaretlerini kullanabilir şeklinde bir ibare yer alacak.

Sivil kolluk araçları

Sivil Kolluk (Polis-Jandarma) araçları geçiş üstünlüğünden yararlanırken en az 150 metreden görünür/duyulur şekilde (sesli-ışıklı) olmak şartı ile sökülür/takılır veya sabit tepe lambası kullanmak zorunda.

Hakkında koruma kararı verilen kişilerin kullanımındaki araçlar

Karayolları Trafik Kanunu'nun 71/f’de belirtilen hakkında koruma kararı verilen kişilerin kullanımındaki koruma şerhli araçlar sadece bir tehdit veya tehlike anında ve koruma polisinin korunan kişi ile birlikte araçta bulunması kaydı ile en az 150  metreden görünür/duyulur şekilde sökülür/takılır veya sabit tepe lambası kullanarak geçiş üstünlüğünden faydalanabilecek. Bu araçların istisnasız sürekli bir geçiş üstünlüğü ise olmayacak.

71. madde denetimleri

Bakanlık makamının 29.10.2019 tarihli onayı kapsamında belirtilen kurum ve koruma araçları dışında kamu, mahalli idareler, meslek kuruluşları ve üniversite yöneticilerinin kullandıkları araçlarda dahil hiçbir aracın hiçbir bölgesinde kesinlikle ışıklı ve sesli uyarı işareti bulundurulmayacak ve kullanılmayacak.

Kolluk kuvvetlerinin (polis-jandarma) makamların makam-koruma hizmetlerinde kullanılan araçları hariç, hiçbir sivil aracın da panjur içi, far içi, ön ve arka cam önü gibi yerlerinde ışıklı uyarı işareti bulundurulmayacak.

Geçiş üstünlüğü geçiş süresi ile sınırlı

Kolluk araçları dahil, geçiş üstünlüğü hakkına sahip tüm araçlar, bu hakkı ışıklı ve sesli uyarı işaretini birlikte ve en az 150 metreden görünür/duyulur şekilde kullanacaklar. Geçiş üstünlüğü hakkı sürekli (Tam zamanlı) bir hak olmayıp, geçiş süresi ile sınırlıdır.

Trafik denetimlerinin şeffaf ve güvenli bir ortamda yapılmasını sağlamak, trafik ekiplerine yöneltilebilecek haksız ithamlardan korumak, yaşanabilecek olası polemik, iddia ve şikayetlerin önüne geçmek ve denetim ortamını delillendirmeye yönelik kayıt altına almak amacıyla denetimler yaka kameraları ile kaydedilecek.

2004 TL'ye kadar para cezası uygulanacak

Bu usul ve esasların yürürlüğe gireceği 1 Kasım 2019 tarihinden itibaren, tüm trafik birimlerince etkin bir denetime yürütülecek. Belirtilen şartları sağlamayan tüm araçlara, araç sürücülerine ilişkin mevzuatta belirtilen idari yaptırımlar uygulanacak. Belirlenen esaslara uymadığı tespit edilen araçlar trafikten men edilecek. Bununla birlikte yetkisiz sistemlerin kullanılmasına müsaade eden kamu görevlileri hakkında da gerekli işlemler tesis edilecek.

Koruma şerhi bulunan araçlar ve resmi araçlarda dahil olmak üzere (kamu kurumlarınca kiralanan araçlarda resmi araç olarak değerlendirilecek) yüze karşı yazılan cezalarda ayrıca  71. maddeden (Zorunluluk olmadığı halde geçiş üstünlüğü hakkını kullanmak-108 TL) idari işlem uygulanacak.

Örneğin; tescil kaydında "koruma ile görevli korunan araç" şerhi bulunan aracın tepe lambası takılı olmadan çakar sistemiyle emniyet şeridinde seyri esnasında durdurulduğunda, araç sürücüsüne 26/2 (Mevzuatta belirtilen ışıklı ve/veya sesli uyarı işareti veren cihazları mevzuatta izin verilmeyen araçlara takmak ve kullanmak-1002 TL),46/2-F (Aksine bir işaret bulunmadıkça sürücülerin; trafik kazası, arıza halleri, acil yardım, kurtarma, kar mücadelesi, kaza incelemesi, genel güvenlik ve asayişin sağlanması gibi durumlar dışında emniyet şeritlerini ve banketleri kullanmaları-1002 TL) maddelerine göre işlem yaptıktan sonra ayrıca 71. maddeden cezai işlem uygulanacak.

Gerekli tedbiri almayan, ihmal veya suiistimali tespit edilen görevliler hakkında adli ve idari işlem (TCK 179-2) yapılacak. Kanunun aynı maddesi ile kara, deniz, hava veya demiryolu ulaşım araçlarını kişilerin hayat, sağlık veya malvarlığı açısından tehlikeli olabilecek şekilde sevk ve idare eden kişi, 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilecek.

İstanbul'da bu yıl 2 milyon liralık ceza kesildi

İstanbul'da yetkisiz çakarlı lamba bulunduran araç sayısında geçen yıla göre önemli bir düşüş görüldü. Trafik ekiplerinin yaptığı uygulamalarda 2017 yılında 5 bin 522 araca 524 bin 701 TL ceza kesildi. Geçen yıl ise 8 bin 194 araca 1 milyon 607 bin 539 TL cezai işlem uygulandı. Bu yılın ilk 9 ayında ise 2 bin 889 araca 2 milyon 897 bin 892 TL ceza kesildi.